Ayak Sağlığı

Genel ayak hastalık ve rahatsızlıklarının analizi  (ayak bölgesinde yaralar ve ayak tabanı ağrısı da dahil), tetkik ve teşhisi doktor ve işinde uzman podolog veya protez ortez teknikerleri tarafından rahatsızlığı ve patalojiye uygun tedavi yollarını bulmak amacıyla yapılır.

Podolog (ayak sağlığı uzmanı) en yeni teknolojik ürün ve araçlarla ayak ve vücudun postürel / biomekanik yapısını 3 boyutlu ve görsel olarak inceler.

Podolog yaptığı teşhis ve tanıyı takiben ya da hastanın doktorunun reçetesine göre ayakta var olan rahatsızlıkları kişiye özel ortopedik tabanlık yapımı ile ayak temel yapısına müdahale ederek hastanın iyileşmesini ve rahatlığını sağlar.

 

Podolog hasta için sadece tabanlık yapımı ile görevini bitirmez, hastanın tabanlığını doğru şartlarda kullanması için gerekli bilgileri verir (sağlığa uygun ayakkabı kullanımı vb.). Gerekitiğinde ise tabanlıkların kullanım ömrünü uzatıcı kontrolleri uygulayarak hasta ayağındaki doğal gelişimi de takip eder.

 

Ayak yapısı ve fonksiyon bozukluklarının yol açtığı problemler:

 

• Duruş, denge, basma ve yürüme bozuklukları

• Ayak (topuk, taban, parmak) ve ayak bileği ağrıları

• Bacak, diz, kalça, bel, sırt, boyun, omuz, çene ağrıları

• Çabuk yorulma, kas krampları, akciğer kapasitesinde azalma

• Ayak bileği burkulmaları

• Halluks valgus (başparmak çıkıntısı-bunion), halluks rijidus, çekiç parmak ve diğer küçük parmak problemleri, tırnak batması, sesamoid problemler, morton ayak, metatarsalji, morton nöroma, nasır ve plantar verrü (taban siğili), medial plantar neuropraksia (jogger’s foot), taban çökmesi, yüksek taban, topuk dikeni-plantar fasiit, posterior tibial tendon disfonksiyonu, tarsal tünel sendromu, aşil tendon problemleri, haglund hastalığı, stres kırıkları, ayak ile ilgili kas ve tendon zorlanmaları, eklem kıkırdak lezyonları ve bağ-kapsül zorlanmaları, kompartman sendromları, bacakta fonksiyonel kısalık, omurga eğrilikleri.

 

Baropodometrik Analiz

​

Baropodometrik analiz, hastanın basınç  sensörleri ile donatılmış özel  bir platform üzerinde yürütülmesi veya durması ile ölçüm yapılması esasına dayanır. Bu platform dinamik, statik hareket / yürüme ve postürel değerlendirme için kullanılır.

Basınç sensörleri vasıtasıyla hastanın ayak tabanından gelen veriler, özel yazılım ile analiz edilir, bir bilgisayar ekranında  görüntülenir ve raporlanır.

Bu sayede kişinin bası / denge vb. bozukluğu varsa ortaya çıkarılır.

 

Baropodometrik Yürüme Analizi Testi

 

Yürüme analizi testi kişinin yürüyüşü ile ilgili asıl problemi net olarak ortaya çıkarır. Gerekli tedaviye karar vermeye önemli katkı sağlar. Kişinin takibi için objektif veri sağlar. Tedavinin etkinliğinin objektif olarak değerlendirilmesini sağlar. Ayaktaki fonksiyonel bir bozukluğun nedeni, fonksiyonel testlerle ya da dinamik testlerle ölçüm yapılmadan bulanamaz. Sensor Medica – freeStep gibi ileri teknolojiye sahip ayak basınç tarama sistemi ve video analiz sistemi kullanarak ayağın fonksiyonel  haldeyken veya statik haldeyken nasıl bastığına bakılmalıdır. Ayağın basınç dağılımında bir bozukluk varsa buna yönelik çözümler üretilmelidir. Buradaki birincil amaç koruyuculuk, ikincil amaç ise nedene yönelik çözüm üretmektir.

 

Baropodometrik Yürüyüş Analizi

 

Yürüyüş analiz sistemleri, tamamen özel yazılımlara sahip bilgisayarlı ileri teknolojik sistemler olmalıdır. Ölçüm verileri tamamen ayak fonksiyonlarını değerlendirmek üzere hazırlanmış yürüyüş analiz cihazı özel bir bilgisayar programı tarafından değerlendirilmeli ve buna göre yine bilgisayar programı tarafından kişiye özel tabanlık tasarımı yapılmalı ve kullanılan özel malzemeler ile CNC makinası ile kişiye özel tabanlık yapılmalıdır. Yine bu detaylı bilgisayar verileri uzmanlar tarafından kullanılarak ileri düzeyde yorum ve çözümler yapılabilmelidir.

​

Ayak vücutta en çok yük taşıyan yapıdır. Vücut ağırlığı ve yerin çekim kuvvetinin birbirini karşıladığı bölgedir. Bu kuvvetlerin büyüklüğü, yönü ve değişiminden doğrudan etkilenir. Norm değerlerin üstündeki kuvvetler ayakta mekanik ve patolojik bozukluklara yol açarlar. Ayakkabı alırken ve ayakkabıya ilave edilen destekler yapılırken bu durum ve nedenler göz önünde bulundurularak kuvvetler dengelenir ve bozulan mekanik düzeltilmeye çalışılır.

​

Taban ayağın plantar yüzünü korur. Bu yüzden ayakkabılarımızın dış tabanı daha rijit (sert), ayak ile temas eden iç kısmı ise kısmen daha yumuşak olmalıdır. Ayakkabıda en geniş kısım 1. ve 5. parmağın kemik başlarının denk geldiği noktalar olmalıdır. Bu bölge çok dar olursa sıkışmaya ve bu sıkışma ile mekanik deformitelere, tırnak batmalarına, mantar, deri kaybı gibi rahatsızlıklara sebebiyet verebilir. Yine parmak kutusu veya sayası dar üretilmiş sivri burun ayakkabılar ise parmaklar ile beraber kemiklerinde sıkışmasına yol açarak halluks valgus, hammer toe gibi parmak deformitelerine sebep olabilirler.

​

Topuk, yürüyüşte temas eden ilk noktadır ve yükün ağırlığının %50 ile %60 arasında yükü taşırken ayağın ön kısmı (metatarsal bölge) ayağın yaklaşık %40 ile %50 arasında yükü taşır. Topuk genellikle sert plastik ya da köseleden olur. 2 cm civarındaki düşük topuklar vücutta maksimum dengeyi sağlar ve parmaklara inen yükü hafifletir ve en aza indirger. Bayanlarda maksimum topuk 4 ile 4,5 cm olması gerekirken erkeklerde 3 ile 3,5 cm arasında olan topuklar normal olarak kabul edilir, fakat söylediğimiz gibi en ideal topuk normal şartlarda 2 cm'yi aşmayan topuklardır.

​

Tabanlık, ayağın ark düşüklüklerinde ve buna bağlı patolojilerde, ayağın ön ve topuk kısmının ve tüm bölgesinin iç-dış denge sorunlarında yani biyomekanik patolojisinde, topuk ağrısında ve topuk dikeninde, ülserasyon (deri kaybı) ve deformasyonunda, diyabet kaynaklı yaraların oluştuğu durumlar vb. patolojilerde takviye amaçlı kullanılan bir ortezdir.

 

Pes planus (Düz Taban) ayağın medial longitudinal arkının normalden düşük olmasıdır. Bu doğuştan ya da sonradan oluşabilmektedir. Pes planus olan hastalarda topuk ve ayağın ön bölümünde de dengeyi bozucu patolojiler oluşabilir. Topuk varusa doğru yönelirken ayağın ön bölümü supinasyona yönelir. Bu durumda medial longitudinal ark desteklenirken topuk iç kaması ile denge sağlamak amaçlanır. Yapılan takviyeler ayağın 3/2 sini kapsamaktadır. Topuk valgusa doğru yönelirse dış kama ile desteklenmelidir. Çocuklarda 3 – 4 yaşına kadar olan  pes planus fizyolojik olarak gözlemlenir. Bu yaştan sonra ise ark takviyelerine gereksinim duyulmaktadır. Normalde ark 6 – 7 yaş aralığında şeklini tamamlar.

 

Pes kavus ise ayağın ark bölümünün planusun tersine normalden yüksek olması durumudur. Bu durumdaki ayaklarda, parmaklarda pençeleşme ve 1. veya 5. parmağın dış yan yüzeyinde yada diğer parmaklarında üst yüzeyinde deformasyonlar gözlemlenir. Pes kavus nöromusküler hastalıkların bir belirtisi olarak gözlemlenebilir. Doğuştan ya da sonradan oluşan nöromusküler hastalıkar olabilir. Özellikle sonradan oluşan nöromusküler hastalıklar, vücudun bağışıklık sisteminin sebep olduğu hastalıklar, tiroid bozuklukları, diyabet, B12 vitamin eksikliği, toksinler, kas-sinir dokusuna zararlı bazı ilaçlar bulunmaktadır.  Pes kavusda hem medial hem de lateralden ayak desteklenirken metatarsal ped ile de transvers ark desteklenir. Parmaklardaki pençeleşme için ise ayağın ön tarafı yüksek tutularak eklemler interdigital bir destek ile desteklenir ve özellikle ayakkabının burun kısmının rahat ve yeterli boşluğun olması gerekir.

 

Transvers ark düşüklüğü olan hastalarda ayağın yükünün 2 - 3 - 4. parmakların kemik başlarına binmesi sonucu görülür. Ayak yükü normalde topukta 1. ve 5. parmak kemik başlarında taşınır. Ark düşüklüğü durumundan dolayı 2 - 3 - 4. metatars başlarına da yük biner ve ağrılar oluşur. Bu durumda hastaya transvers ark takviyesi yapılır. Bu takviye 1. ve 5. metatars başlarına kadardır ve bu metatars başlarını kapsamaz. Bazı durumlarda ise bu takviye genişletilerek 1. ve 5. metatars başlarını da kapsamaktadır. Genellikle metatars başlarına binen yükü azaltmak için medial longitudinal arkla takviye beraber uygulanır. 1. metatarsın kısa olduğu durumlarda ise yük ikinci metatars başına biner. Bu durumda 1. metatars başına bir takviye yapılır ya da tümüyle metatars başlarına takviye uygulanır.

 

Kalkaneal epin (Topuk dikeni) ayak tabanımızda bulunan plantar fascia kasının başlangıcından kalkaneus tüberkülünde oluşan bir osteofittir. Tabanlıkla yapılan tedavide amaç ağrılı bölgeyi basınçtan kurtarmaktır. Bu nedenle epin yeri elips şeklinde boşaltılır ve topuk çevresi stabil tutacak şekilde desteklenir. Ark takviyeleri ile de ayak dengede tutulur. Bu takviyelerin etkisini arttırmak için şok absorbe edici özellikte kauçuk taban ayakkabılar önerilir.

 

Halluks valgus ayağın birinci parmağının kemik başının dışarı çıkması ve parmağın içeri yönelmesi sonucu oluşan bir ağrılı durumdur. Genellikle yanlış ayakkabı seçiminden, ayakta duruşun fazla olduğu iş temposundan ya da yanlış yapılan spor durumundan dolayı meydana gelir. Parmak makarası, gece splinti ya da ayakkabı içine yapılan takviyeler ile destek ve kuvvet uygulanır. Tabanlıkta yine  bu bölgeye çeşitli desteklerle kuvvet uygularız. Halluks valgusta ayakkabı 3 cm üzeri olmayan topuk tercih edilmeli ve rahat, geniş, burnu yuvarlak ayakkabılar kullanılmalıdır. Halluks valgusda hissedilen ağrı çok ise cerrahi müdahale olabilir. Cerrahi müdahale öncesi ya da sonrası bu takviyeler kullanılmalıdır.

 

Morton nöroması sinir sıkışmasıdır. 3. ve 4. parmak başları arasında sinir sıkışması meydana gelir. Bu bölgeler yumuşak destekler ile desteklenerek sıkışma rahatlatılır. Şiddetli ağrı durumlarında cerrahi müdahale gerekebilir ve yine halluks valgusta olduğu gibi cerrahi müdahale sonrasında bu destekler  kulanılmalıdır.